اقتصاد دیجیتال و معمای اقتصاد دیجیتالی ایرانی
1398/07/07
میز گرد اعضای کنفدراسیون صنعت ایران
اقتصاد دیجیتال و معمای اقتصاد دیجیتالی ایرانی
پیمان مولوی
بنیانگذار سرمایه گذاری مولوی
اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۸ به عدد بی سابقه ۸۸ هزار میلیارد دلار رسید (کل تولید ناخالص داخلی جهان) رسید ، این عدد در بر گیرنده کشورها متمول و توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه و گذار است ، کلیت اقتصاد بر روی کره زمین.
اقتصاد در این سالها به تبع رشد اینترنت و فضای دیجیتال در حال دوره گذاری است که بی شباهت به گذار انسان از عصر کشاورزی به صنعت و یا عصر انقلاب صنعتی به عصر اینترنت نیست ، به همان اندازه بزرگ و البته غیر قابل پیش بینی.
گذار از اقتصاد سالهاست در جهان شروع شده است و به سبب همه گیر شدن اینترنت و اشتراک گذاری مباحث اولیه و پایه بسیاری از کشور ها در حال حرکت به این سمت هستند، مثلا در چین که پرجمعیت ترین کشور جهان است پرداختهای با موبایل همه گیر شده است و در بسیاری از مجتمع های تجاری پرداخت با موبایل رایج گردیده است ، اینترنت بانکها در ایران خودمان هم کارایی بالایی در کنار تراکنش های آنلاین دارند و رقم ان به بیش از ۲۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است اما هدف از این مقاله جلب کردن توجه به سویی دیگر است.
اول: هوش مصنوعی و اقتصاد
بسیار در خصوص هوش مصنوعی می شنویم و بسیار از آن صحبت می کنیم ، بگذارید برایتان مثالی بیاورم تا با ابعاد آن و کارهایی که می شود کرد آشنا شوید.
در سال ۲۰۱۷ یک اتفاق مهم در جهان به وقوع پیوست ، برنامه آلفا زیرو Alpha Zero شرکت گوگل ، برنامه استاک فیش هشت StockFish8 را شکست داد ، استاک فیشی که قهرمان بلامنازع جهان تا سال ۲۰۱۶ بود ، برنامه ای با بیش از ۱۰۰ سال تجربه انسان در بازی شطرنج و توانایی محاسبه بیش از ۸۰ میلیون حرکت شطرنج در ثانیه !
در مقابل استاک فیش ، نرم افزاری با بهره مندی از هوش مصنوعی قرار داشت که اصلا شطرنج بلد نبود ، این نرم افزار از اخرین اصول فراگیری ماشینی برای یادگیری شطرج استفاده کرد و در بیست و هشت دور برنده و هفتا دو بار مساوی کرد.
اشتباه نخواندید، ۲۸ بار استاک فیش ۸ را برد و ۷۲ بار مساوی کرد و آرزوی برد را برای ساتاک فیش تبدیل به یاس کرد تمام مدت یادگیری الفا زیرو برای شکست دادن ابر کامپیوتر اساک فیش ۸ ، چهار ساعت طول کشید. باورتان می شود؟
حال در دنیای مالی ، سرمایه گذاری ، تصمیمات کلان اقتصادی ، بودجه بندی ، بهینه سازی مصرف ، توزیع بهینه منابع هوش مصنوعی چه کار می تواند بکند؟ درست حدس می زنید می تواند جهان را شخم بزند و جهانی را ایجاد کند که ما حتی تصور آن را هم نداریم.
تصور کنید که این هوشمندی چگونه موجب تعریف کارهای جدید و حذف شغل های کنونی می شود؟ آیا ما در ایران بزرگ این پارادایم را درک کرده ایم ؟
نکته دیگری که در این خصوص قابل تامل است ، محافظه کاری مدیران ایرانی در بخش دولتی و حتی خصوصی در استفاده از هوش مصنوعی برای تصمیم گیری است ، تصور کنید هیات مدیره بانکی را که بر اساس مدلهای الگوریتمی سیستم اعتبار سنجی مبتنی بر هوش مصنوعی خود می خواهند وام بدهند ، به گمانم بیشتر وام های دستوری و یا بدون پشتوانه اقتصادی رد خواند شد ، حال باید دید که آیا آنها حیاط خلوت خود را راها می کنند؟ آیا می توانند بر اساس فضایی شفاف اقدام کنند؟
یا تصور کنیم می خواهیم تغییراتی در قیمت دلار اقدام شود ، آیا نمی توان از ابزار های هوش مصنوعی و ابرداده برای سیمولیشن (شبیه سازی ) رویدادهایی این چنین بنیان افکن در اقتصاد اقدام کرد؟
یا در روابط بین المللی و نظریه بازی ها آیا تن به استفاده از احتمالات هوش مصنوعی در قرارداد های بین المللی و مذاکرات جهانی خواهند داد؟
دوم: تکنولوژی بلاکچین
کمتر روزیست که مطلب جدیدی در خصوص بلاک چین منتشر نشود که ارزش خواندن نداشته باشد ، تکنولوژی که از صنعت بیمه تا حمل و نقل ، بانکداری تا رمز ارزها و حتی دنیای کشاورزی در حال خلق انقلاب است، قرارداد هایی که مو لای درزشان نرود و عاری از تقلب باشد، بیمه های اتکایی که با بلاکچین شکل گرفته اند و هر دو طرف آسوده از هرگونه تقلب. واحد پولی که نگرانی از بابت پشتوانه آن وجود ندارد و ...
سوم: مرزی وجود ندارد
درست است که این روزها جنگ تجاری بین چین و امریکا به راه افتاده و اثرات آن نفس های اقتصاد اروپا و جهان را به شماره انداخته است اما جهان آینده جهان بی مرزی است ، اقتصاد بی مرز و شرکتهای چند ملیتی که جهان را با تولیدات خود در اختیار دارند. اقتصاد کلان در جهان در حال تغییر است و آدام اسمیت نیست که ببیند از دل کپیتالیسم و سرمایه داری چگونه ابر شرکتهایی همانند آمازون سر بر آورده اند که ارزش بازارشان تا چند سال آینده به ۵ هزار میلیارد دلار خواهد رسید (برابر تولید ناخالص آلمان تا ۲۰۲۵)!
باز توزیع ثروت در اقتصاد دیجیتال آینده ، کار و اشتغال ، آموزش و ... مواردی هستند که در ایران بدان کمتر توجه می شود. در حال دور زدن تحریم های ناجوانمردانه هستیم اما غافل از آینده! آینده ای که یا آن را شکل خواهیم داد و یا به زور و از سر اجبار تغیرمان خواهد داد.
چهارم: صنایع آینده
همچنان که ما در ایران اسراری عجیب بر زدن فولادسازی در دل کویرهایمان داریم ! جهان به سمت تغییرات بنیادین در سبک تولید محصول رفته است، حتی چین هم دیگر الزامی نمی بیند که خود تولیدکننده همه چیز باشد و کارخانه جهان لقب بگیرد، صنایع آینده صنایعی مبتنی بر هوش مصنوعی ، ابر داده ، بلاکچین ، رایانش ابری و سرعت بسیار بالا خواهند بود به گونه ای که از دل این تغییرات بنیادین شرکتهایی از دل کپیتالیسم ظهور خواهند کرد که از اندازه اقتصادی کشورهای اروپای مرکزی هم بزرگتر خواهند بود ! این تغییرات بنیادین همه ما را باید به فکر فرو ببرد که آیا کمی عقب نمانده ایم؟
تغییر همواره اضطراب آور است و دنیای بی قرار اوایل قرن بیست و یکم استرسی همه گیر جهانی تولید کرده است.
پنجم : آیا می توان اکوسیستمی برای شتاب اقتصاد دیجیتال ایجاد کرد؟
در کتاب جنگل بارانی که دو سرمایه گذار خطر پذیر جهانی آن را نگاشته اند به خوبی نشان می دهد رشد دستوری در تکنولوژی الزاما جواب نخواهد داد، اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۹ در رتبه ۱۲۸ از ۱۹۰ کشور در بخش سهولت کسب و کار قرار دارد ، گرجستان رتبه نه و آذربایجان نزدیک به هفتاد! رتبه ما بعد از غنا است! شاید مراکز دولتی ایجادی در کوتاه مدت بتوانند حرکتی ایجاد کنند اما مطمينا نمی توانند موج اقتصاد دیجیتالی را به همراه بیاورند ، در این خصوص اولویت بهبود فضای کسب و کار ایران ، مقررات زدایی و رجوع به دانش روز و افراد شایسه است.
همین انتخاب افراد شایسته نیز می تواند موضوع خوبی برای استفده از هوش مصنوعی و ابرداده برای انتخاب باشد ...