ارز ۴۲۰۰ وشیشه شکسته هازلیت ( سرمقاله پیمن مولوی در روزنامه ابتکار)
1400/09/01
روزی که معاون اول ريس جمهور روحانی از درب بیرون آمد و دلازی به نام ۴۲۰۰ را معرفی کرد علارغم درخواستها مکانیزم تعیین این قیمت مشخص نشد، حتی دلیل این عدد و بعد زیر پوش رفتن کالاهایی به نام کالای اساسی نیز مشخص نگردید.
هازلیت در کتاب اقتصاد در یک درس موضوعی را مطرح می کند به نام شیشه شکسته، داستانش ساده است اما در اقتصاد بسیار بسیار شاهد مغالطه شیشه شکسته هستیم، فردی می اید و سنگی را به شیشه نانوا میزند ، شیشه ۲۵۰ دلار هزینه دارد برای نانوا، مردم دور مغازه جمع می شوند و کسی می کوید خیر است برای شیشه بر هم کار ایجاد شد و اگر شیشه ای نشکند شیشه بر چکونه امرار معاش کند، حال شکننده شیشه همچون یک خیر خواه جلوه می کند.
اما این اتفاق یک طرف دیگر هم دارد، خیاطی که قرار بود در ازای ۲۵۰ دلار پس انداز نانوا برایش کت و شلواری بدوزد، اما شیشه شکسته این چرخش پول از نانوا را که نیازش به کت بود به سمت شیشه ای شکسته رهنمون کرد.
دلار ۴۲۰۰ همانند مغالطه ۴۲۰۰ است، می گویند هدفش کنترل تورم و قیمتها بوده است اما کافیست به قیمت گوشت و مرغ و بسیاری از حوزه ها که به نعده هایشان ارز ۴۲۰۰ پرداخت شده بود بنگرید و می بینید الزاما به نتیجه موفقی نرسیده است.
عضو کمسیون برنامه و بودجه مجلس در اظهار نظری میزان ارز ۴۲۰۰ پرداختی را ۵۰ میلیارد دلار دانسته است.
شاید ۵۰ میلیارد دلار برای ایلان ماسک که در یک سب ۶۰ میلیارد دلار سهام شرکتش را می فروشد چیزی نباشد، اما برای یک مملکت ۸۳ میلیون نفری با درامد سرانه ۳۰۰۰ دلاری که ۱۰ سال گذشته متوسط رشد اقتصادی اش صفر درصد بوده است عدد بزرگیست.
برای درک بهتر این عدد کافیست بدانیم بندر عظیم بوسان کرده جنوبی که امروز ششمین بندر بزرگ حهان است را فقط با ۱.۴ (یک ممیز ۴ میلیارد) میلیارد دلار ساخته اند، ، یعنی با ارز پرداختی ۴۲۰۰ و مابع تفاوتش با قیمت امروز می شد ۳۰ بند بوسان کره جنوبی ساخت.
حال حذف این ارز در اقتصاد ایران شده است استخوان در گلو، موافقان و مخالفان زیادی دارد اما این وسط مردم هستند که با نبود زیرساخت از یک سو و کاهش قدرت خرید روبرو هستند.
اقتصاد خوب اقتصادی است که منافع عمومی را در بلند مدت لحاط می کند و اقتصاد بد اقتصادی با روکرد کذران امروز به فردا، در همین راستا هازلیت اقتصاددانان را به اقتصادددانان خوب و بد تقسیم میکند.
در ایران نیز اقتصاددانان بد فقط برای گذران از امروز به فردا نفشه راه نسان می هند و تاثیرات بلند مدت را نادیده می کیرند، همانند کسانی که هنوز با حذف ارز ۴۲۰۰ مخالفند و این همه اتلاف منابع را نمی بینند.