پایان رانت ارزی (گفتگو پیمان مولوی با روزنامه جهان صنعت)
1400/10/13
پایان رانت ارزی
پیمان مولوی در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» گفت: ایران کشوری است که در ده سال گذشته رشد اقتصادی نداشته و سال‌ها با پول نفت قیمت دلار را به صورت صوری پایین نگه داشته تا تصور مصنوعی وجود رفاه بالا را برای مردم به ارمغان بیاورد. اما این مساله تنها به واسطه سرکوب نرخ ارز اتفاق افتاده است. به عبارتی با تضعیف صادرات و عدم رشد تولید ناخالص داخلی، دولت در تلاش بوده که قدرت برابری ریال را حفظ کند اما به دلیل کاهش توان صادراتی کشور و توقف رشد GDP ارزش و اعتبار ریال از دلار عقب مانده است.
به گفته وی، سال‌هاست که گفته می‌شود نرخ ارز باید در ایران تک‌نرخی شود تا پای دلالان و مفسدان از بازار ارز برچیده شود. بهترین کار برای حفظ اعتبار ریال در برابر دلار نیز این است که همه نرخ‌های موجود، از نیمایی گرفته تا سنا و غیره حذف شود و یک نرخ واحد و مشخص برای واردکننده، صادرکننده و مصرف‌کننده وجود داشته باشد. این نرخ نیز باید بر اساس درخواست و تقاضا در بازاری مانند بازار غیرمتشکل پولی و یا هر بازار دیگری مشخص شود.
مولوی در خصوص فواید تک‌نرخی شدن ارز گفت: وجود یک نرخ واحد در کل اقتصاد علامت درست و صحیحی به همه ارکان اقتصادی می‌دهد. زمانی که دولت تصمیم می‌گیرد دلار را با نرخ ارزان و پایین‌تری (برای مثال با نرخ ۴۲۰۰ تومانی) تخصیص دهد، توان کنترل نرخ ارز در بازار آزاد از وی سلب می‌شود. وقتی نرخ دولتی ۴۲۰۰ تومان و نرخ بازار آزاد ۳۰ هزار تومان باشد همه واردکننده می‌شوند و از تفاوت قیمتی این دو ارز، هفت برابر سود کسب می‌کنند. این منافع ارزی تنها به جیب افرادی خاص در اقتصاد می‌رود.
این اقتصاددان ادامه داد: در برخی موارد حتی دولت برخی شرکت‌ها را مکلف می‌کند که با نرخ مشخصی دست به واردات بزنند که تفاوت قابل توجهی با نرخ بازار آزاد دارد. این دستورات و این شیوه حکمرانی ارزی باعث علامت‌دهی نادرست به اقتصاد می‌شود و ما را به وضع فعلی رسانده است. بنابراین یکی از مهم‌ترین خروجی‌های ارز تک‌نرخی این است که اولا علامت‌دهی درست در اقتصاد ایجاد می‌کند که باعث می‌شود همه با واقعیت‌های اقتصاد آشنا شوند. دوما دیگر رانتی در بحث ارزهای چندگانه در بازارهای اقتصادی شکل نمی‌گیرد و سوما موجب می‌شود که مکانیسم تصمیم‌گیری سیاستگذار واقعی شود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا تک‌نرخی شدن ارز و اعلام نرخ بازار آزاد به عنوان تنها نرخ موجود در اقتصاد تبعات تورمی به همراه دارد یا خیر، گفت: نگرانی تورمی اصلی به دلیل وضعیت دخل و خرج دولت ایجاد می‌شود. ما در ایران دولت بزرگی داریم که توجهی به بحث آموزش‌وپرورش و بهداشت نمی‌کند و تنها برای حوزه‌های خاص هزینه می‌کند. چنین دولتی یک سیستم ناکارآمد بودجه‌ای دارد که کسری زیادی دارد و این در کنار نبود رشد اقتصادی به عنوان عاملین اصلی ایجاد تورم ظاهر شده‌اند. بنابراین تورمی که روی همه شاخص‌های اقتصادی تاثیر دارد حتی باعث رها شدن فنر بازار ارز نیز می‌شود.
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: آنهایی که با تک‌نرخی شدن ارز مخالفند همان‌هایی هستند که از چندنرخی بودن ارز نفع می‌برند.
بدیهی است عموم جامعه ذی‌نفعان اصلی سیاست تک‌نرخی شدن ارز خواهند بود و دیگر از جیب ارکان جامعه منافع ارزی به رانت‌خواران نمی‌رسد.